Celestino ía no asento do copiloto. Ser era xa domingo desde había unhas cantas horas, aínda que para eles o sábado aínda non rematara. Ían camiño da casa despois dunha noite de esmorga, de seguro pensando en asaltar a nevera ou simplemente en poñer o pijama e durmir ata o mediodía. E de repente, oscuridade no kilómetro 4,5 da M-500 madrileña. O Opel Corsa branco perde de súpeto o control e estámpase contra unha farola, xusto do lado no que viaxaba Celestino. Única vítima mortal. Non levaba posto o cinturón de seguridade. Celestino, 41 anos, profesión: icono do pop español.

Xa van máis de 25 anos desde aquela mañá de setembro na que a orixinalidade e o glam patrio quedaron orfos dunha forma ben estúpida. O forte e súbito impacto acabou cun exemplo de home do Renacemento, un Leonardo da Vinci nacido en Asturias que tan pronto escribía música, como cantaba, producía, deseñaba roupa ou pintaba un cadro. Tino Casal foi unha desas estrelas que a pesar de escintilar con forza acabaron por apagarse demasiado cedo.

Teño na cabeza unha conversa con meu pai no coche, que xurdiu despois de ter escoitado Eloise na radio e confesarlle que me gustaba bastante aquela canción. Eu non tería máis de 11 anos e el díxome, “pois deste cantante dixéronse moitas cousas, e non lle gustaba a todo o mundo, pero ninguén lle pode negar que foi un adiantado da súa época”. Naquel momento non entendín exactamente a que se refería co comentario e deume vergonza preguntar, así que asentín convencida. Sospeitaba que aquelo non ía estar aínda ao meu alcance, coma o das ecuacións de segundo grado ou as oracións subordinadas. O ano pasado, cando morreu David Bowie, acordeime unha vez máis daquela conversación e de Tino Casal. A súa música acompañoume especialmente durante os anos da universidade pero había tempo que non escoitaba ningunha das súas cancións. Tecleei rápido o seu nome no Youtube e apareceu No fuimos héroes. A maxia volveu ocurrir. Seguramente sexa un disparate afirmar que Tino Casal foi o “Bowie español” por miles de motivos. Ademais todo o mundo sabe que as comparacións son odiosas. Incluso parece que neste país, cando destacas en algo sempre te comparan con alguén de fora, coma se aquí non houbese talento suficiente en ningunha disciplina. Porén, eu coido que estas dúas figuras gardan máis dun paralelismo e se Casal non conseguiu aínda máis fama e proxección para igualar ao artista británico, foi porque non lle deu tempo. Ademais de por algunha que outra pequena limitación que se lle puxo no camiño.

Atragantábaselle o inglés

A Celestino encantáballe Bowie. E segundo o seu productor, Julián Ruíz, Casal nunca lle perdonou que non llo tivese presentado nunca. Nunha das visitas de David a España, no 1987, Ruíz tivo a ocasión de poñerlle un vinilo ca versión que Tino fixera de Life on Mars. “Bowie se mostró sinceramente sorprendido de la increíble voz de Tino, aunque no entendía muy bien su inglés”, asegura Ruíz nun artigo para El Mundo co gallo dos 25 anos do pasamento do artista que se cumprían o ano pasado. E é que o inglés non soamente lle impediu que o seu ídolo conectase ao cen por cento co seu talento, senón que lle pechou importantes portas no que se referiu á súa proxección internacional. “Siempre nos quedó la espina de que cuando hicimos Embrujada, la compañía EMI en Inglaterra estaba convencida de que podía ser un número uno mundial. Nos pagó un viaje, fuimos allí, yo elegí al productor de Sting y Phil Collins, y grabamos una versión en inglés de la canción, pero el inglés de Tino nunca fue bueno”, lamentaba Ruíz nunha entrevista. De pouco lle valeu o seu perfeccionismo no estudio de gravación nin tampouco a axuda do técnico que había nos estudios Abbey Road naquel momento, Steve Lillywhite, futuro productor de U2. A canción nunca chegou a editarse.

Porén o seu éxito en España era máis ca evidente e o patinazo lingüístico pronto quedou nunha anécdota. Non sucedera así anos antes co que sufrira no escenario durante unha actuación en 1985. Un esguince tonto que derivou nunha necrose grazas á vida de rockstar de manual que levaba o asturiano: “Hizo caso omiso a los médicos y continuó con la gira, además comía poco, bebía mucho y se automedicaba”, confesa o seu productor cando lle preguntan sobre a etapa máis sombría do cantante. Tres anos estivo afastado dos escenarios. Pero a Tino Casal aínda lle quedaba un as na manga. Despois de moitas bágoas e de pasar as horas entre a cama e unha cadeira de rodas, Tino e Julián acordaron versionar un éxito dos 60 composto por Paul e Barry Ryan. Unha idea que deu como resultado o seu tema máis representativo, Eloise, que se gravaría coa colaboración dos máis de noventa músicos da Royal Philarmonic Orchestra no mesmo estudio, o número 1 de Abbey Road, do que saiu a banda sonora que John Williams escribiu para a Guerra das Galaxias.

Polo camiño da súa recuperación, e co bastón como omnipresente compañeiro ata a fin dos seus días, veu o camiño da súa consolidación como artista. Xunto a Mecano, reinou nos anos finais da década dos 80 entre purpurina, abelorios e moita maquillaxe.

Máis vivo ca nunca

En setembro do pasado 2016 cumpríanse 25 anos daquela fatídica noite. Os adultos somos moito máis de cifras e datas ca de sentimentos, así que sucedéronse as homenaxes e os recoñecementos. Pena pero realidade. Peor sería non facer nada supoño, como din por aí, “máis vale tarde ca nunca”. Así que de repente, Tino viuse proclamado fillo predilecto da cidade de Oviedo, e con outro disco recopilatorio no mercado.

Ironías e sarcasmos aparte, pódese dicir que a figura deste talento de cantarín acento asturiano está máis viva ca nunca. Un grupo de artistas novos, a meirande parte xenios gráficos, están preparando un libro sobre a súa figura mediante un proxecto de crowdfunding e unha estatua de tamaño natural e en bronce vaise colocar no seu concello de Tudela-Veguín. Polo de agora, o seu vestidor, orixinal, atrevido e sobre todo cheo de personalidade e arte está aberto ao público no Museo do traxe de Madrid. Un regalo para os sentidos. E outra mostra de que á estrela de Tino aínda lle queda moita luz.

Autora: María F. Romero