105 anos do seu primeiro filme
Autor: Álex Fidalgo
Hai imaxes imposibles de esquecer, ó longo da túa vida gardas recordos que lle dan sentido ó teu pasado, ó teu presente, pensa neles, aínda olen a aquel perfume que che agasallaron, á paisaxe máis azul da túa infancia.
Recordo con exacta nitidez, camiño dos 5 anos me teño que situar, a primera vez que vin esa silueta, esa sombra que enchía a pantalla como nada igual, o seu contoneo, a súa sensualidade, era casi físico, maternal, el atraíame a min, a súa namorada, ó garda, ós extras, á cámara, ós meus pais, máis alá do humor e moitísimo máis alá dunha primeira etapa comercial, esta personaxe merece toda a miña paixón nestas letras porque realmente foi, é, un todo inmortal, á imaxe mais recoñecible deste planeta.
Fillo da decadencia victoriana londinense de finais do XIX, Charles Spencer Chaplin destaca dende rapaz nos music-hall da cidade, e a súa forma de aportar a un pai alcolizado e unha nai esquizofrénica a cal morrerá, anos despois, e sen ter un mínimo coñecemento racional, na costa oeste americana, de que o seu fillo menor consagrarase no podium mundial da súa época.
Esta perturbación infantil provocada polo estado mental da súa nai e a pobreza derivada das condicións familiares sera unha constante no seu legado cinematográfico, todo xira entorno a un existencialismo redondo con forma decadente o cal hai que afrontar asentando bases, valores, inmutables e constantes os cuais sempre darán a victoria a David frente a Goliat; se analizas a personaxe de Charlot, cas súas armas nunca deixa de gañar.
Como artista, creou unha saga, fixo do 7 arte un arma de protesta e dignificou a unha sociedade que non ten voz, asaltando as salas de cine mundiais para transmitir a “boa nova” case coma un mesías do amor, o humor e a esperanza. Como un todo, el producía os seus films, dirixíaos, escribíaos, protagonizábaos, compuña a súa banda sonora e non temía deixar o seu último centavo nun novo proxecto.
Como empresario alcanzou as cotas máis altas de popularidade e riqueza, nunca olvidou ós actores que o acompañaran ao ancho e longo da súa carreira manténdoos a soldo ata o final do seus días (como Edna Purviance, romance e actriz de reparto ata un par de anos antes do estreno de “La quimera del oro”; ou Jackie Coogan, el tío “Fétido” anos mais tarde na Familia Adams, o cal tamén podemos coñecer como o rapaz protagonista da película, case autobiográfica, de Chaplin: El chico.
Como persoa foi un xenio inmerso na súa obra, galán, seductor, colleitou amizades coma Albert Einstein ou Ghandi, mulleres e escándalos amorosos por doquier, críticas pola súa suposta ideoloxía comunista (que sempre desmentíu) feito que o levou a ser expulsado dos EE.UU polo fiscal McCarthy temeroso dos activistas pró-socialistas.
Como Charlot, estou seguro que era o espello da alma de Chaplin, sempre delirante, acción continua, gag exaserado, paixóns desmedidas, miradas cómplices, capaz do peor por chegar ó ben, capaz de azotar un garda en pantalla fai máis de 100 anos!capaz de armarse de Hitler e decirlle ao mundo que vai a pasar. E, quizáis, a imaxe poética máis exacta entre Walt Whitman e Baudelaire.
Ao igual que Picasso, desvirtúa as formas para chegar a metafísica das cousas, das persoas, o arte polo arte, o peso que Charlot soporta nun film é maior que a trama no seu conxunto, el só enche o espazo como as “señoritas de Avignon” o seu lienzo e xoga coas túas emocións pincelada tras pincelada, eterno romántico, fai da cabaleirosidade un standard de calidade no que non inflúen pertenzas nin posesións físicas para dar ca chave das persoas, sempre con tacto, cas xemas quentes por unha adolescencia miserable, industrial, en términos da súa filmografia, a sua infancia e “El chico”, “Tempos moderno” a súa adolescencia moral e “El gran dictador” un todo revolucionario, maduro, sen medo a nada, desafiando a un dos dictadores máis temidos da historia.
A 103 anos do seu primeiro film, o seu humor é atemporal, a súa filosofía é atemporal, o seu concepto de amor é atemporal, todo late, permanece vivo, hai, se mo permiten, unha clara necesidade na súa obra de perdurar nas xeracións; as mesmas palabras morren, desaparecen ou perden sentido, o seu silencio e atronador, personal, eres ti e son eu, fostes vos onte e eles mañá os que desempolven dos grandes arquivos da humanidade, chegada á última xornada, no día final, a Platón, Julio Cesar, Galileo, Cervantes, Napoleón, Kant, Newton, Nietzche, co medo de que unha alternativa era posible, “faise camiño ó andar”, donde por suposto, no gran arquivo, no maior tesouro que poseemos os comúns, se atope Charles Chaplin.
Non vou finalizar cunha conclusión, non sería posible para min nin creo que tivera sentido (non podes sacar conclusión dunha casa que aínda non se rematou) cando un século despois segue a desorbitar ollos de pequenos e maiores, en todos hai unha parte ben grande de Charlot, en moitas cousas, mesmo en min, tatuouseme a altura do peito, o seu refinado e marcado rostro co seguinte epígrafe: “My way”.
Ala onde a paixón che deixe descansar en paz, grazas, moitas grazas Carlos.
Revista de cultura e sociedade 