Literatura | Revista de cultura e sociedade

Autora: Ariadna Covela Iglesias

Ilustración: Mar Ocampo

Cando a alegría tocou na porta da tristura, ela xa saira.

Tomaba café negro sen azúcar e encaraba as mañás cunha mistura de fortaleza e resignación. Camiña soa, pensamento dicotómico, todo en branco e negro. Isto non lle impide sorir, ou mesmo rir de si mesma. Caeu no túnel da depresión endóxena fai anos, namorou un cento de veces e odiou a cada home por saír sen despedirse. Amantes ingratos, sexo por desidia, alcohol con pílulas.

O día a día entre bocetos e receitas pseudoveganas. Pasaba dos 40, a presión da cultura da imaxe importaballe pouco, sen embargo, o pulmón apretaba por unha bronquiectasia diagnosticada e non tratada. Subía montañas e baixaba aos infernos se se terciaba, para amamantar de enerxía ao pequeno Liam.

Calmaba multitudes anoxadas polo panorama social da pequena cidade onde moraba mirandoos de frente. Difícil era achegarse a ela, pero cando a coñecías, custaba despedirse dunha alma tan pura.

Cando tiña 18, rapou a cabeza, subiu a un autobús e pasou nel 3 días para coñecer Bruselas, xusto despois da mención Cum Laudem do Bacherelato. Bicou a mamá, prometeu escribir, chamar e coñecer outra terra sen prexuizos.

Repetiu a fuxida, 10 anos despois, esta vez a Suramérica, terra dos incas, Perú máxico, Perú inquietante, Perú inmensamente violento. Experimentou a pobreza en estado puro, a necesidade, o desterro. Namorou de novo, eterna fuxida, pinturas e acrílicos dun home experimentado. Si, experimentado na mentira, no interés e na cobiza. As virtudes deste home apareceron anos despois, cun cento de amantes, e algo de reflexión. A depresión non ía arrastralo, ela caeu e levantouse. El esperou un tren, o da partida emocional. E deixoulle un recordo de por vida, Liam, só Liam. O guerreiro.

O pequeno guerreiro deu luz e vida nun país complexo. Natureza desbocada, almorzos de palta e chicha, certa prosperidade. Algo de calma. Cero pílulas. Crianza e experimentación. Tempus fuget.

A maternidade colmouna de paz, deulle sentido a súa propia existencia, cun senso poida que agocentrista, poida que non, pero ben seguro, o cordón co seu pequeno mudou a esta muller de ferro, marioneta perplexa, ánima de nómada. Liam demanda,si. Peito a demanda, canción de berce, leito de esperanza. Liam medra entre dous pais que non se aman xa, e lonxe de comprenderse acusan un vacío como amantes, e pior aínda, como amigos, que se cheira ao lonxe.

Ela baixou ata os 43 kilos, con 30 anos caeu enferma. Subiu a un avión e regresou soa a querida terriña. Desenfocada, ausente, alma en pena. Deixou a Liam coa tribú. Deixou un cachiño de vida no Perú. Destetou ao seu anxo e fuxiu, novamente. Tocar terra en Madrid despois de 5 anos en terra dos incas, foi para ela como Regreso al Futuro, como caer nun ovni, como ver en 3D..

Sacudida enormemente pola separación do pequeno, entrou en bucle, intento de suicidio, terapia, máis pílulas, eloxios dos terapeutas. Oh! que grande e intelixente, gran sensibilidade, alma de poetisa. Merda consumida encapsulada. Así se sinte ela.

Merda pinchada cun pau. Toca empezar de novo. Aluga e arranxa un apartamento, consegue un traballo, ou tres, camiña a diario a carón do Miño, e a diario chora por Liam, e a diario consegue videochamalo e ser parte da súa crianza, nos moldes do século XXI, a distancia i por correo. Infinitamente real, infinitamente afogante. Infinitamente triste.

Consumese o fume do cigarro, consumeselle a alma, pasaron 4 anos, Liam segue coa tribu, ela mantén o seu fogar e as súas finanzas a duras penas, nunha cidade de caciques, lonxe da tribú. Nun entorno de postureo vomitivo, nunha especie de espiral de caléndulas, hedras e crisantemos.

O barullo desmedido non deixa que ela se perda, a xente de ben volve pouco a pouco, desconfiada pola certa loucura dela, atraída polo profundo sentimento de lealdade, e pola tranquilidade que emana cando está ben. A enfermidade non é doada, semanas de subida, semanas de baixada. 10 días de euforia, 15 de cama adentro, e 7 de equilibrio. Funciona así, en ciclos diverxentes. Pucos entenden, algúns se quedan pese a todo. O único permanente, a ansia por recuperar a Liam, as bágoas e o sentimento de valeiro.

Mudou ao cha verde con mel, e encaraba as noites cunha mistura de perplexidade e euforia. Durme soa. Soña cun futuro alentador perto do seu fillo. Loita e desesperase. Medicada, confundida, aterrada. Saiu do túnel da depresión. Non quere amantes, busca complicidade en quen lla ofrece, sen sobrepasar os límites da liberdade persoal.

Non foi Ourense, tampouco foi Bruselas ou Perú. Foi ela, eterna viaxeira, louca da vida. Fuxida desmedida Dade conta dos vosos actos, e sede consecuentes. Cando fuximos por dentro, un guerreiro pode saír lastimado.

Ela xa non o permite. Xa non fuxe, xa non berra. Dade conta da vosa propia loucura, que os nenos comprenden, que eles son guerreiros da nosa fuxida, nos rescatan dos infernos, nos trasladan ao circo da relaidade, póñennos en contra de nosoutras mesmas, e devólvennos aire para respirar e sonrrisas para regalar. Quedade loucos e loucas, que cando a nostalxia toca na porta do presente, de vernos sanos e enteiros, serán os nenos, os guerreiros, quenes pechen por dentro.

A Liam, o guerreiro. Con amor, mamá.

Autor: Alberte Momán Noval

Para contextualizar 1 [14]1, debo remontarme ao ano 2012, concretamente á saída do prelo de Vattene!, unha micronovela distópica coa que comezaba a perfilar as bases dunha narrativa fantástica moi persoal. Inmerso na teima de revelar o que de distópico ten a sociedade actual, fixen evolucionar toda a escrita cara a esa liña específica. Dese xeito xurdiu toda a Triloxía Vattene!, O legado extraterrestre, Bosquexos para unha distopía, Lapamán, Ocidente e Barata minha barata.

Por outra banda, xa case dende o comezo da miña traxectoria dentro da escrita, teño a vontade de eliminar as diferenzas entre a lírica e a prosa, utilizando diferentes fórmulas que crean unha poesía moito máis discursiva, de lectura rápida e de fácil comprensión, aínda que dotada de diferentes estratos no discurso que enriquecen a lectura e posibilitan diferentes interpretacións.

Como culminación, até o momento, de todo ese proceso evolutivo escribín este libro de poemas. Trátase de textos en prosa poética que pretenden dar unha imaxe ampla do concepto do exilio, visto dende un punto de vista moito máis amplo do que a simple expatriación. O exilio que crea colectividades dentro da colectividade, polo tanto, falo dun exilio que censura, que discrimina, que exclúe. Todo isto vinculado a unha historia de amor, de dúas persoas que se atopan por casualidade nun lugar dunha galaxia distante. Os motivos para a exclusión son moitos, dende os conflitos lingüísticos, diferenzas de clase, non pertenza a un canon estético ou de calquera outra índole. En concreto, dende o punto de vista das relacións entre clases, a subdivisión da colectividade fai que se constrúan, artificialmente, diferentes estamentos dentro dunha mesma clase, debilitando, como consecuencia, a forza do propio colectivo. A soidade, unha constante na miña obra, é un tema que se trata, neste caso, dende a perspectiva das persoas que acoden a un lugar, despois de viaxar por diferentes galaxias, nun tránsito constante na procura de contacto, como consecuencia dunha necesidade inherente aos seres sociais de pertenza a un grupo, ben para conseguir un ansiado contacto carnal ou ben para sentirse protexidos dunha figura ambigua que aparece durante todo o texto baixo a denominación de o vós ou os outros.

O poder é outro concepto moi presente no texto. Aquel que, segundo esgrimía Foucault, perpetúase grazas ao silencio. A ruptura dese silencio, descrita na segunda parte do libro, é a que incomoda e ese vós indefinido que pretende manter o statu quo, exercendo o poder, ou converténdose nese poder. A ruptura do silencio non é necesariamente unha actividade revolucionaria, aínda que o sexa sen que exista a pretensión, do mesmo xeito que ese vós ou ese outros non é plenamente consciente de estar exercendo un poder, subdividindo a clase, que mesmo os somete e os aliena.

Todas estas son ideas que se bosquexan no libro, buscando unha forma de reflexión colectiva que constrúa o final da historia, ou camiños diferentes cara a finais posibles.

O libro achega un extenso prólogo de Henrique Dacosta que repasa as principais obras da miña poesía, axudando a definir toda a traxectoria poética.

1 [14] 1

PRIMEIRA

As fazulas embebidas de abril. Un abril tenue, apenas un rubor sen nome propio. A denominación de todas as rúas nun só corpo á deriva.

O puño en alto, na outra man unha cabicha que se consumía no ar.
A única muller en anos que pousara a man sobre o muro do estaleiro. Desta vez, para non caer mentres mexaba.
«As oportunidades non se agardan». Berrara dende aquela posición privilexiada. O muro amplificara a súa voz, proxectándoa cara ás rúas sempre enfrontadas. «Vós sempre estaredes do outro lado». Aquel «vós» indeterminado ofendera máis do que alentara a unha maioría forzada a non atender a arenga.

Aprendera a subsistir no humor cáustico do asfalto. Do empedrado coñecera a máis implacable das máculas. Entre as miradas ausentes e reprobatorias practicou pouco máis do que a evasión, sabendo que calquera espazo sería un non lugar.

Amputou a dor, converténdose a rutina na peor das desgrazas. As vexacións apenas un signo de identidade. A casta, construída sobre os alicerces da renuncia, un símbolo da pertenza. A mímese a súa mellor arma.

Alberte Momán Noval